Z książką przez wieki - konkurs o historii książki

Konkurs; a zwłaszcza piętnaste pytanie dedykuję Ali B. ;-)

plik w formacie Microsoft Word (30 KB)

Niech szukanie odpowiedzi na zadane pytania będzie zachętą do sięgnięcia np. do pozycji: O książce. Mała encyklopedia dla nastolatków. Wrocław: Ossolineum, 1987. ISBN 83-04-01898-5.
Zobaczysz, że pytania nie są trudne - a dowiesz się kilku interesujących rzeczy...

kazania.jpg 1. Na ilustracji najstarszy znany zabytek języka polskiego (z XIV wieku) odnaleziony na pergaminowych paskach, użytych jako makulatura przy oprawie innego rękopisu, pochodzącego z biblioteki klasztoru Św. Krzyża. (Portret odkrywcy - zobacz pytanie 14). Podaj nazwę tego dzieła.
florian.jpg 2. Księga wykonana dla królowej Jadwigi. Tekst psalmów zapisanych równolegle w języku polskim, łacińskim i niemieckim. Swoją nazwę zawdzięcza miejscowości, w której ją odnalazł w 1827 roku Jerzy Samuel Bandtkie. To: Psałterz... ?
ornament.jpg 3. Na ilustracji pięknie iluminowany rękopis z 1525 roku. Podaj personalia najbardziej znanego iluminatora polskiego: cystersa, zmarłego w 1541 roku - kierującego pracownią malarską w Mogile pod Krakowem:
a) Karol Estreicher
b) Stanisław Samostrzelnik
c) Hieronim Wietor
godzi.jpg 4. Pięknie iluminowana karta z rękopisu Godzinki Mistrza Marszałka de Boucicaut z 1415 r. niech będzie pretekstem do pytania kiedy obchodzimy Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich:
a) 23 kwietnia
b) 8 maja
c) 25 października
Dodatkowe punkty uzyskasz - podając informacje o obchodach w pozostałych dwóch dniach.
ciol.jpg 5. Na ilustracji Mszał Erazma Ciołka, wykonany w Krakowie ok. 1515 r. Widać na nim jeden z rodzajów winiety: zamkniętą ramkę okalającą stronicę książki rękopiśmiennej lub drukowanej skomponowaną z dowolnych elementów. Takie obramowanie było zwane:
a) floratura
b) meander
c) bordiura
kopist.jpg 6. Jak nazywano mnichów, którzy średniowieczu przepisywali księgi? Podaj dwa różne określenia ich zawodu.
(Były to często pisma o treści religijnej, ale nie tylko. Dzięki ich pracy został uratowany dla przyszłych pokoleń dorobek starożytnej myśli ludzkiej.)
pulpit.jpg 7. Na ilustracji specjalny pulpit używany w średniowiecznych czytelniach. Gdy spojrzysz na rysunek w przybliżeniu (po "kliknięciu" myszką) - zobaczysz z lewej strony zwisający łańcuch. Do czego służył?
inicjal.jpg 8. Na ilustracji rękopis z XVI wieku ze zbiorów Biblioteki Watykańskiej).
Wyróżniona wielkością lub zdobieniem pierwsza litera tekstu to:
a) incipit
b) inicjał
c) inkaust
d) inkunabuł
gall.jpg 9. Kronika Galla Anonima napisana na początku XII wieku. (Tu jej odpis z I połowy XIV wieku). Podaj personalia dwóch innych, najbardziej znanych kronikarzy polskich.
pols.jpg 10. Pierwsza zachowana książka drukowana w języku polskim. Wydana przez Floriana Unglera w Krakowie w 1513 roku. To Hortulus Animae, polonice. Widać tu formę grafiki chętnie stosowaną do ilustrowania książek od chwili wynalezienia druku. Technikę tę uprawiał np. Władysław Skoczylas. Podaj jej nazwę.
modlit.jpg 11. Na ilustracji pierwsze drukowane w języku polskim teksty modlitw (Ojcze nasz, Zdrowaś Mario i Wierzę) - wydane w drukarni Kaspra Elyana we Wrocławiu w 1475 roku.
W jakim dziele je zawarto?
a) Statua synodalia
b) Mszał Erazma Ciołka
c) Codex pictoratus Balthazaris Behem
d) Sakramentarz Tyniecki
guteng.jpg 12. Portret z wyobraźni Jana Gutenberga - wynalazcy ruchomych czcionek. Jego największym dziełem było wytłoczenie w latach 1454 - 1455 Biblii 42-wierszowej. Do dzisiejszych czasów zachowało się 46 egzemplarzy. Najciekawszy z nich (bo przez przypadek jedna z czcionek odbiła się na marginesie jednej z jego stronic płaszczyzną boczną i dlatego znamy wysokość czcionek, które stosował Gutenberg) znajduje się w Polsce. Podaj miejsce przechowywania "polskiej" Biblii Gutenberga.
staro.jpg 13. Na ilustracji kilka starodruków z Biblioteki Jagiellońskiej. Do starych druków zalicza się najdawniejsze - pochodzące z drugiej połowy XV wieku wytwory drukarstwa (zwane inkunabułami) oraz młodsze. Podaj graniczną datę wydania, którą musi mieć książka, by mogła zostać uznana za starodruk.
bruk.jpg 14. Na zdjęciu Aleksander Brückner. Jego dociekliwości zawdzięczamy odkrycie "najstarszego polskiego zabytku wierszowanego świeckiego": Wiersz Słoty o zachowaniu się przy stole. Podaj lata życia tego filologa, slawisty.
exli.jpg 15. Na prezentowanej ilustracji - interesujący ekslibris Wydawnictwa Ossolineum upamiętniający Międzynarodowy Rok Książki (zwany też Rokiem Bibliotek i Czytelnictwa).

O jakim roku mowa?
(Dla ułatwienia podajemy kilka lat "do wyboru": 1957, 1976, 1988, 1995)

bs.jpg 16. Tu widać makietę jednej z najnowocześniejszych w Europie bibliotek (data otwarcia biblioteki: 1922; nowego budynku - 1998 rok). Jak w Imieniu róży Umberto Eco do wieży z książkami ma tu dostęp tylko jedna "osoba" - Wielki Mechaniczny Bibliotekarz. A czytelnik w każdej z kilkunastu czytelni na zamówioną książkę czeka tylko kilka minut. Biblioteka ta oczywiście - jest polską biblioteką. Podaj jej nazwę i miasto, w którym się znajduje.
elekt.jpg 17. Tu na ilustracji książka przyszłości: ebooks, która łączy zalety tradycyjnej książki z możliwościami komputera osobistego. Dawniej książki miały postać zwojów, tabliczek woskowych... A jaka forma książki jest najbardziej popularna od IV w do czasów współczesnych?

STRONA GŁÓWNA - kliknij! Biblioteka Zespołu Szkół Urszulańskich w Rybniku / bibliofilur@poczta.onet.pl